Độ pH của nước là thước đo quan trọng phản ánh mức độ axit hay kiềm trong nước. Chỉ số này không chỉ ảnh hưởng đến mùi vị, khả năng hấp thụ khoáng chất và an toàn sức khỏe khi sử dụng cho mục đích uống, mà còn tác động trực tiếp đến sinh hoạt hàng ngày và hiệu quả xử lý nước công nghiệp. Quý khách hàng có thể theo dõi bài viết sau của ATS Water Technology để hiểu chi tiết hơn về chỉ số này!

1. Độ pH của nước là gì?

Một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá chất lượng nước là độ pH, phản ánh mức độ axit hoặc kiềm của nước. Việc biết rõ giá trị pH của nước giúp xác định khả năng ăn mòn, độ mềm, độ an toàn khi sử dụng cho mục đích uống, cũng như ảnh hưởng đến các quy trình xử lý nước, sản xuất công nghiệp hay nông nghiệp.

1.1. Khái niệm

Độ pH của nước (hay nồng độ pH trong nước) là chỉ số đo mức độ axit hay kiềm của dung dịch. Nó dựa trên hoạt độ của ion hydro (H+) trong nước và được biểu thị theo thang logarit.

  • Ý nghĩa hóa học: pH = –log10(aH+), trong đó aH+ là hoạt độ ion hydro. Nước có nhiều ion H+ sẽ có pH thấp, nước ít ion H+ sẽ có pH cao.
  • Trung tính: pH = 7, khi nồng độ H+ bằng OH−. Nước tinh khiết ở 25°C có pH trung tính.
  • Axit: pH < 7, nồng độ H+ cao hơn OH−, nước có thể gây ăn mòn kim loại và có tính mềm.
  • Kiềm (bazơ): pH > 7, nồng độ H+ thấp hơn OH−, nước có tính kiềm.
  • Đặc điểm: pH là thang đo không có đơn vị, mang tính logarit, nghĩa là khi pH thay đổi 1 đơn vị thì nồng độ ion H+ thay đổi gấp 10 lần.

Ví dụ:

  • Nước tinh khiết: pH ≈ 7 → trung tính.
  • Nước mưa ở đô thị: pH ≈ 5,5–6 → hơi axit.
  • Nước giàu khoáng đá vôi: pH ≈ 8–9 → kiềm nhẹ.
Độ pH của nước là gì?
Độ pH của nước là chỉ số đo mức độ axit hay kiềm của dung dịch, ảnh hưởng lớn đến chất lượng, độ an toàn và ứng dụng của nước

1.2. Thang đo độ pH của nước

Thang đo pH phổ biến nằm trong khoảng từ 0 đến 14, được phân loại như sau:

  • Trung tính (pH = 7): Nước tinh khiết ở 25°C. pH trung tính xảy ra khi H+ = OH−. Nếu nhiệt độ tăng cao hơn 25°C, giá trị trung tính sẽ giảm nhẹ.
  • Axit (pH < 7):
    • pH từ 6,5–7: nước hơi axit, an toàn cho uống.
    • pH < 6,5: nước có tính axit, mềm, ăn mòn kim loại, có thể hòa tan kim loại nặng.
  • Kiềm (pH > 7):
    • pH từ 7–8,5: nước kiềm nhẹ, an toàn cho con người.
    • pH > 8,5: nước kiềm mạnh, có thể gây vị khó chịu, ảnh hưởng đến các thiết bị và quy trình công nghiệp.
  • Giá trị cực trị: pH có thể <0 (axit rất mạnh) hoặc >14 (bazơ rất mạnh) trong điều kiện hóa chất nồng độ cao hoặc nước khai thác mỏ, nước thải công nghiệp.
Thang đo độ pH của nước
Thang đo độ pH của nước có giá trị từ 0 – 14

1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số pH của nước

Chỉ số pH của nước không cố định mà thay đổi tùy theo các yếu tố tự nhiên và nhân tạo. Nguồn nước, thành phần khoáng chất, điều kiện khí quyển, nhiệt độ, cũng như các hoạt động của con người đều có thể làm tăng hoặc giảm độ axit/kiềm của nước. Cụ thể như sau:

  • Địa chất và khoáng chất: Loại đá và khoáng chất xung quanh nguồn nước có thể làm tăng hoặc giảm pH.
  • Quá trình quang hợp: Thực vật hấp thụ CO2, làm pH nước tăng.
  • Mưa và CO2 trong không khí: Nước mưa có tính axit; CO2 hòa tan tạo axit cacbonic, giảm pH.
  • Hoạt động con người: Nước thải công nghiệp, hóa chất nông nghiệp, khai thác mỏ có thể làm thay đổi độ pH nước.
  • Nhiệt độ và khí quyển: Ảnh hưởng gián tiếp đến nồng độ ion H+, khiến pH dao động theo thời gian.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số pH của nước
Độ pH nước có thể thay đổi bởi những yếu tố tự nhiên hoặc nhân tạo

Xem thêm: Độ kiềm của nước là gì? Cách đo độ kiềm trong nước chính xác

2. Độ pH an toàn của nước uống

Phạm vi pH an toàn cho nước uống thường nằm từ 6,5 đến 8,5, được xem là tối ưu cho sức khỏe con người và đảm bảo nước không chứa chất gây ô nhiễm.

Khi độ pH của nước thấp hơn 6,5, nước có tính axit, mềm và dễ gây ăn mòn, có thể làm hoà tan và kéo theo các kim loại nặng như chì, sắt, đồng vào nguồn nước, gây hại cho sức khỏe và ảnh hưởng đến mùi vị. Ngoài ra, nước axit còn có thể làm hư hỏng đường ống kim loại và tạo các vết ố màu trên bồn rửa hay cống thoát nước.

Ngược lại, khi pH trong nước uống cao hơn 8,5, nước trở nên cứng hoặc kiềm quá mức, làm giảm khả năng hấp thụ một số khoáng chất thiết yếu, gây vị đắng và ảnh hưởng đến việc tạo bọt của xà phòng, chất tẩy rửa. Cặn vôi cũng dễ hình thành, gây tắc nghẽn đường ống và hư hỏng thiết bị gia dụng.

Mặc dù vậy, cơ thể con người có cơ chế duy trì cân bằng pH nội sinh ổn định, vì vậy độ ph nước uống trong phạm vi an toàn sẽ hỗ trợ tốt cho sức khỏe mà không gây mất cân bằng tự nhiên của cơ thể.

Độ pH của nước uống
Độ pH an toàn của nước uống nằm trong khoảng từ 6,5 – 8,5

3. Bảng độ pH tiêu chuẩn của một số loại nước khác

Độ pH của các loại nước và dung dịch khác nhau phản ánh mức độ axit hoặc kiềm, theo thang logarit từ 0 đến 14. Giá trị pH 7 là trung tính, nhỏ hơn 7 là axit, lớn hơn 7 là kiềm. Dưới đây là bảng tham khảo chỉ số pH của một số loại nước phổ biến hiện nay:

Loại Nước Phạm vi độ pH Điển hình Tính chất Ghi chú bổ sung
Nước tinh khiết 7,0 (ở 25°C) 7,0 Trung tính Lý thuyết, không có tạp chất hoặc khí hòa tan
Nước cất 5,5–7,0 5,5–7,0 Axit nhẹ đến Trung tính Hấp thụ CO2 từ không khí
Nước máy sinh hoạt (Theo QCVN 02:2018/BYT) 6,0–8,5 6,0–8,5 Trung tính đến Kiềm nhẹ Tiêu chuẩn nước sạch sử dụng cho sinh hoạt
Nước mưa 5,0–5,5 5,0–5,5 Axit nhẹ Do hấp thụ CO2 và các oxit phi kim khác
Nước biển 8,0–8,3 8,0–8,3 Kiềm nhẹ Độ pH ổn định do hệ thống đệm Carbonate
Nước ao hồ / sông suối 6,5–8,5 6,5–8,5 Trung tính đến Kiềm nhẹ Bị ảnh hưởng bởi địa chất và hoạt động sinh học
Nước giếng khoan / nước ngầm 4,5–8,5 4,5–8,5 Đa dạng Thường có pH thấp (Axit) ở vùng đất phèn
Nước RO (Thẩm thấu ngược) 5,0–7,0 5,0–7,0 Axit nhẹ đến Trung tính Bị loại bỏ khoáng chất, mất khả năng đệm
Nước nhiễm phèn <4,5 <4,5 Axit mạnh Do quá trình oxy hóa Pyrite (FeS2)
Nước vôi trong (Calcium Hydroxide) ≈12,0–12,5 12,0–12,5 Kiềm mạnh Dung dịch Bazơ dùng trong xử lý nước
Nước ion kiềm 8,0–10,0 8,0–10,0 Kiềm Nước uống được tạo ra bằng máy điện giải

4. Ý nghĩa độ pH của nước

Độ pH trong nước là chỉ số quan trọng phản ánh mức độ axit hoặc kiềm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, sinh hoạt hàng ngày và hiệu quả xử lý nước công nghiệp.

  • Sức khỏe và chất lượng nước uống: pH giúp xác định tính mềm, cứng và mức độ ăn mòn của nước. Nước axit (pH < 6,5) có thể làm hoà tan kim loại nặng như chì, sắt, mangan, đồng, gây hại cho cơ thể. Nước kiềm (pH > 8,5) có thể có vị đắng và làm giảm khả năng hấp thụ khoáng chất. Đồng thời, pH ảnh hưởng đến mùi vị, màu sắc và độ an toàn của nước, vì vậy duy trì pH trong khoảng 6,5–8,5 là lý tưởng.
  • Trong sinh hoạt và cơ sở hạ tầng: độ pH của nước thấp làm ăn mòn đường ống kim loại và tạo vết ố trên bồn rửa, cống thoát; pH cao thúc đẩy hình thành cặn khoáng, gây tắc nghẽn đường ống và hư hỏng thiết bị.
  • Đối với xử lý nước công nghiệp: pH ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả các quá trình xử lý như lọc, khử trùng, trung hòa và loại bỏ tạp chất. Nước có pH không phù hợp có thể làm giảm hiệu suất hệ thống, gây hao tổn vật liệu và tăng chi phí vận hành.

Ngoài ra, pH còn là chỉ số quan trọng trong môi trường sinh thái và hóa học, ảnh hưởng đến đời sống thủy sinh, khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng, cũng như phản ứng hóa học của các chất trong nước.

Như vậy, việc đo và duy trì độ pH nước ở mức thích hợp không chỉ đảm bảo nước an toàn cho sức khỏe, thuận tiện cho sinh hoạt, mà còn tối ưu hóa hiệu quả vận hành các hệ thống xử lý nước công nghiệp.

Ý nghĩa độ pH của nước
Độ pH của nước có ý nghĩa quan trọng đến nhiều lĩnh vực đời sống

Xem thêm: 8 chỉ tiêu chất lượng nước sạch đánh giá tình trạng nước

5. Các câu hỏi thường gặp về độ pH của nước

Chỉ số pH của nước là gì?

Chỉ số pH của nước là thước đo mức độ axit hoặc kiềm của dung dịch nước. Giá trị pH càng thấp thể hiện nước có tính axit mạnh, trong khi giá trị pH cao thể hiện nước có tính kiềm mạnh. Nước trung tính có pH khoảng 7, phản ánh nồng độ ion hydro (H+) cân bằng với ion hydroxide (OH−).

Độ pH của nước uống bao nhiêu là tốt?

Phạm vi pH an toàn và tối ưu cho nước uống thường nằm trong khoảng từ 6,5 đến 8,5. Trong khoảng này, nước vừa đảm bảo an toàn cho sức khỏe, vừa ít gây ăn mòn hoặc tạo cặn trong đường ống, đồng thời duy trì mùi vị tự nhiên và khả năng hấp thụ khoáng chất của cơ thể.

Độ pH 7 là môi trường gì?

Độ pH 7 là môi trường trung tính. Ở giá trị này, nước không có tính axit hay kiềm rõ rệt, nồng độ ion H+ và OH− bằng nhau. Nước tinh khiết ở nhiệt độ 25°C thường có pH trung tính là 7.

Độ pH cao nhất là bao nhiêu?

Thang đo pH thường được giới hạn từ 0 đến 14, trong đó pH 0 là axit cực mạnh và pH 14 là kiềm cực mạnh. Tuy nhiên, trong các dung dịch đặc biệt hoặc môi trường cực đoan, giá trị pH có thể nhỏ hơn 0 hoặc lớn hơn 14, ví dụ như nước chảy tràn từ mỏ axit mạnh hoặc dung dịch xút đặc.

Độ pH của nước máy là bao nhiêu?

Nước máy thường có pH dao động trong khoảng 6,5–8,5, phù hợp tiêu chuẩn nước uống an toàn. Giá trị này có thể thay đổi tùy theo nguồn nước, quá trình xử lý và điều kiện môi trường, nhưng luôn được kiểm soát để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Như vậy, việc kiểm soát và duy trì độ pH của nước trong phạm vi an toàn (6,5–8,5) là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe, giảm ăn mòn và cặn bẩn trong hệ thống xử lý nước, đồng thời nâng cao hiệu quả xử lý nước công nghiệp. Nếu Quý khách hàng có nhu cầu được giải đáp chi tiết hơn thì hãy liên hệ ngay hôm nay với chúng tôi – ATS Water Technology.

CÔNG TY TNHH CÔNG NGHỆ NƯỚC ATS